Mâcon, Saint-Pierre-Hors-les-Murs (FR.71270.06)

Notice rédigée par Aurélia BULLY

Pour citer cette fiche : Aurélia BULLY, « Mâcon, Saint-Pierre-Hors-les-Murs », Monastères, Corpus des établissements réguliers de la France médiévale, N. Deflou-Leca (dir.), Limoges-Saint-Étienne, 2021, URL : https://cercornum.univ-st-etienne.fr/monasteres (consulté le 29/04/24)

IDENTITE ET LOCALISATION

Identité

Vocable principalsaint Pierre

Type de communautéMasculine

Statut actuelDisparu

Localisation ecclésiastique

ProvinceLyon

DiocèseMâcon

Localisation géographique

Type de localisationapprox

Latitude/Longitude-

PaysFRANCE

DépartementSAONE-ET-LOIRE

CommuneMACON

Lieu-

Désignations et noms anciens

Texte Désignation Date
"Ecclesia Dei sacrosancta in honore apostolorum Petri et Pauli, ego Ardradus dono de rebus meis donatumque in perpetuum esse volo curtile, vineam, campum cum aedificiis omnibus, appenitiis et superposito in agro Fusciacensi, in villa Toriaci..." (M.-C. Guigue, Necrologium, appendix, p. 71). ecclesia vers 937
"Sacrosancta ecclesiae S. Petri, quae est in suburbio Matisconis, quam Odo abbas ad regendum habere videtur, ego Merasia loco eleemosynae vel sepulturae dono pro remedio animae meae in agro Fusciacensi...." (M.-C. Guigue, Necrologium, appendix, p. 71-72). abbas/abbatissa entre 963 et 967
"In nomine Verbi incarnati notum habeatur omnibus filiis fidelibus Sanctae Matisconensis ecclesiae qui d. Ado, serenissimus antistes, per deprecationem canonicorum et fidelium suorum Joannis prepositi, Aymini ac reliquorum, contulit cuidam clerico Odoni, canonico S. Vincentii, qusdam ecclesias et res praememorati martyris, scilicet abbatiam S. Petri, cujus ecclesia fundata est in suburbio civitatis Matiscensis..." ((M.-C. Guigue, Necrologium, appendix, p. 72-73) abbatia vers 968
"Notum sit omnibus....ego Gebuinus...pro Dei amore abbatiae Sancti Petri extra muros Matisconensis sitae..." (M.-C. Guigue, Necrologium, appendix, p. 82). abbatia vers 1080
"...ego Rainaldus comes peccator...dono canonicis regularibus eccleisae B. Petri, quae extra muros Matisconi fundata est..." (M.-C. Guigue, Necrologium, appendis, p. 77). canonici vers 1080
"Leodegarius, nobilis prosapiae clericus ac majoris Lugdunensis ecclesiae appellatus canonicus, omnia mundi deleriquit et in basilica apostolorum Petri et Pauli apud Matisconem se domino serviendum regulari canonica obtulit" (M.-C. Guigue, Necrologium, appendis, p. 85). basilica vers 1100
"Guido del Sais.....concessit et laudavit donum de Longo Campo...dederunt pro redemptione animarum suarum ecclesiae B. Petri Matisconensis et regularibus ibidem servientibus...." (M.-C. Guigue, Necrologium, appendix, p. 80). basilica vers 1115
"Ego Bernardus de Montcello, detentus infirmitate testamentum facio : concedo ecclesiae B. Petri Matisconensis et regularibus fratribus de alodio meo unum mansum...." ((M.-C. Guigue, Necrologium, appendix, p. 79). fratres vers 1120
"...Presentes et futuri cognoscant domnum Gausmarum, priorem canonicorum regularium Sancti Petri Matisconensis..." (M.-C. Guigue, Necrologium, appendix, p. 91). prior/priorissa vers 1125
"Prior Sancti Petri Matisconensis, sacrista Sancti Petri Matisconensis, curatus Sancti Petri Matisconensis" (Longnon, Pouillé, I, p. 189, comptes du XIVe s.). prior/priorissa entre 1301 et 1400
"Ecclesie parrochialis Sancti Petri, sub patroni prior Sancti Petri" (Longnon, Pouillé, I, p. 198, pouillé antérieur à 1412). prior/priorissa avant 1412
"Ecclesia Sancti Petri Matisconis. Regularis vero est ecclesia, seu conventus Sancti Petri Matisconis, in qua praest prior major qui per canonicos eligitur, et per reverendum dominum episcopum, ejus superiorem, confirmatur" (Ragut, Cartulaire de Saint-Vincent de Mâcon, pouillé, p. CCLXVIII). conventus 1513
"Capella seu fundatio trium missarum hebdomadalium per dominum Joannem de Seduno, quodam priorem Sancti Petri Matisconis, ad honorem Beati Joannis Baptistae fundata" (Ragut, Cartulaire de Saint-Vincent de Mâcon, pouillé, p. CCLXXXVI). prior/priorissa 1513

Tout afficher / masquer

ICONOGRAPHIE

CHRONOLOGIE ET STATUTS

Date de première attestationavant 937

SourceM.-C. Guigue, Necrologium, appendix, p. 71

Date de consécrationvers 1080

Statuts et changements de statuts

Date Evénement Statut Famille Ordre Type dépendance Etablissement Détails
avant 937 Première occupation Incertain - - - -
avant 963/967 Nouveau statut Abbaye - - - -
vers 1080 Nouveau statut Chapitre collégial régulier Chanoines réguliers Augustins - -
1476 Disparition - - - - - Cause de la disparition : Destruction
entre 1476 et 1557 Refondation Chapitre collégial régulier Chanoines réguliers Augustins - -
1557 Nouveau statut Chapitre collégial séculier - - - -

VIE REGULIERE ET OBSERVANCE

Règles

Règle Date d'attestation
Praeceptum d’Augustin vers 1080

Coutumiers

Non renseigné

Vocables secondaires

Non renseigné

Pèlerinages

Non renseigné

Etablissements liés par des associations de prière

Non renseigné

Ecoles

Non renseigné

ARCHEOLOGIE ET ARCHITECTURE

Etat actuel du site

Protection juridique

Etat des bâtimentsDétruits

FouillésNon

Topographie

Réf. cadastre ancien-

Description-

Bâtiments

Non renseigné

BIBLIOGRAPHIE / SOURCES

Bibliographie

  • Patrick DEFONTAINE, Recherches sur les prieurés réguliers, monastiques et canoniaux des anciens diocèses de Chalon et Mâcon (Xe - XIVe siècles), Thèse d'histoire, Université de Dijon, 2013, https://hal.archives-ouvertes.fr/tel-01063325/. p. 152-155 ; 660-662
  • Marie-Claude GUIGUE (éd.), Necrologium ecclesiae sancti Petri Matisconensis, ou Notice des bienfaiteurs de l'église Saint-Pierre de Mâcon, Bourg-en-Bresse, 1874.
  • Jean MARILIER, "Abbayes et prieurés des anciens diocèses d’Autun, Chalon et Mâcon", Papauté, Monachisme et Théories politiques. Études d'Histoire médiévale offertes à Marcel Pacaut, II, Les églises locales, Pierre GUICHARD, Marie-Thérèse LORCIN, Jean-Michel POISSON, Michel RUBELLIN (éds.), Lyon, Presses universitaire de Lyon, 1994, p. 737-754. p. 752
  • Vincent TABBAGH, "Fiche de la collégiale Saint-Pierre de Mâcon", Collégiales - Base des collégiales séculières de France (816-1563) , 2019, [en ligne ], version du 5/2/2019, consultée le 15/10/2019 .

Sources éditées

  • Cartulaire de Saint-Vincent de Mâcon, connu sous le nom de "Livre enchaîné", Camille RAGUT (éd.), Mâcon, É. Protat, 1864 , http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k114654m/f4.image. p. XCVI, CCLXVIII, CCLXXXVI,
  • Necrologium ecclesiae sancti Petri Matisconensis, ou Notice des bienfaiteurs de l'église Saint-Pierre de Mâcon, Marie-Claude GUIGUE (éd.), Bourg, Impr. de Chambaud, 1874.
  • Obituaires de la province de Lyon, Jacques LAURENT, Pierre GRAS (éds.), Lyon, 1965. p. 482-500
  • Pouillés de la province de Lyon, Auguste LONGNON, Paris, 1904 (Recueil des Historiens de la France, Pouillés, I). p. 189, 198

Sources manuscrites

  • AD COTE-D’OR B 10475, Sceau du prieur de Saint-Pierre de Mâcon, 1262
  • AD COTE-D’OR B 602, Échange entre Edouard de Savoie, seigneur de Bagé et Geoffroy de Charlieu, prieur de Saint-Pierre de Mâcon, 1314
  • AD SAONE-ET-LOIRE G 306-319, Fonds de la collégiale Saint-Pierre de Mâcon, 1313-1790
  • AD SAONE-ET-LOIRE H sup. 165, Vente par deux frères de Sainte-Suzanne sur Reyssouze d'un pré chargé de servis dus au prieuré Saint-Pierre de Mâcon, fin XVe s.
  • BnF Ms. lat. 5254, Nécrologe de Saint-Pierre de Mâcon, XIe-XIIIe s.